Stoelyoga, wat is het nou echt?

Mijn lessen Toegankelijke yoga bestaan uit verschillende onderdelen:

• Rustige zittende oefeningen, meestal gebruik ik die om te starten en om je te kunnen concentreren op de yogales.

• Staande oefeningen, met ondersteuning van de stoel, deze oefeningen kun je ook zittend op de stoel doen.

• Intensievere oefeningen die op of naast de stoel uitgevoerd worden, waarbij je de stoel als steun kunt gebruiken en die je met mijn hulp kunt aanpassen aan wat jij op dat moment kunt.

• Voor degenen die op de mat kunnen / willen liggen: een paar liggende oefeningen.

• Langere ontspanningsoefening met meditatie, die je naar keuze op de mat of op de stoel kunt doen.

Een belangrijk onderdeel van mijn Toegankelijke yogalessen is dus stoelyoga. Ik merk dat daar nogal wat misverstanden over zijn. Veel mensen denken dat dit alleen maar zittende oefeningen zijn. Of dat het alleen gemakkelijke oefeningen zijn. Of dat het gewoon wat gymnastiekoefeningen zijn op de stoel.

Graag vertel ik in deze blog wat stoelyoga wel is. En ook voor wie stoelyoga goed is en wat de positieve effecten van stoelyoga kunnen zijn als je regelmatig oefent.

Stoelyoga is een vorm van yoga

Net als bijvoorbeeld Hatha yoga of Yin yoga, is Stoelyoga een vorm van yoga. Stoelyoga is een laagdrempelige vorm van yoga die zich kenmerkt door oefeningen, die op en rond de stoel worden gedaan. Wat het yoga maakt is dat de oefeningen met aandacht (mindful) worden gedaan en dat er veel aandacht is voor je adem en een balans tussen inspanning en ontspanning tijdens de oefeningen.

De stoel kan tijdens de les worden gebruikt als ondersteuning. Een misverstand is dat bij stoelyoga alleen zittende oefeningen worden gedaan. In stoelyogalessen zijn er uiteraard zittende oefeningen, maar ook staande oefeningen waarbij je de stoel als steun kunt gebruiken (maar dat hoeft natuurlijk niet). Deze staande oefeningen kun je ook desgewenst zittend op de stoel doen.

Veelal bepalen de deelnemers zelf of en zo ja hoe zij de stoel gebruiken voor oefeningen. Zeker als zij een tijdje meedoen, weten zij zelf goed wat hun mogelijkheden zijn en zij houden daar rekening mee bij het uitvoeren van de oefeningen. Dat is verstandig, want dat voorkomt blessures. En natuurlijk kijkt en denkt de yogadocent met je mee.

De meeste yogaoefeningen kun je zowel op de mat als op de stoel doen, voor hetzelfde effect op lichaam en geest.

Waarom het yoga is en geen andere bewegingsvorm zoals bijvoorbeeld gymnastiek of Pilates, is dat er aandacht is voor soepelheid, kracht en flexibiliteit van lichaam én geest. Het effect van stoelyoga is daardoor tweeledig: je verkrijgt of behoudt lichamelijke kracht, soepelheid, balans en flexibiliteit en je versterkt jezelf mentaal. Denk hierbij aan het vergroten van je weerbaarheid, concentratie en mentale rust. Ook is er veel aandacht voor je adem, die de oefeningen ondersteunt, waardoor je meer ademruimte krijgt of behoudt. En net als bij andere vormen van yoga zijn de oefeningen verschillend in zwaarte. Je past de oefeningen desgewenst aan aaan jouw mogelijkheden met hulp van de docente.

In alle yogalessen, dus zowel korte als langere lessen, komt je hele lichaam in beweging. Je doet oefeningen om je hele lichaam krachtiger en soepeler te maken of te houden, om je balans te trainen, om meer energie te krijgen en om meer rust in je hoofd te ervaren. Net als bij een reguliere yogales. Het verschil is dat mensen die voor stoelyoga kiezen, om verschillende redenen kunnen of willen zij (tijdelijk) niet in een reguliere yogales meedoen.

Voor wie is stoelyoga geschikt?

Stoelyoga is geschikt voor mensen die bijvoorbeeld door een blessure of operatie tijdelijk niet in een reguliere les mee kunnen of willen doen, maar toch in beweging willen blijven om herstel te bevorderen.

Het kan ook zijn dat je voor stoelyoga kiest omdat je een chronische ziekte of aandoening hebt, waardoor je niet goed meer kunt meedoen in een reguliere les. Denk aan de ziekte van Parkinson, Alzheimer, niet aangeboren hersenletsel, Reuma, Artritis, etc.

Ook een  categorie mensen die voor stoelyoga kiezen zijn mensen die op latere leeftijd beginnen met bewegen en door de stoelyoga hun soepelheid en kracht opbouwen, waardoor zij geen blessures oplopen en na verloop van tijd met een reguliere yogales willen en kunnen meedoen.

Stoelyoga is ook fijn voor medewerkers op kantoren, omdat mensen daar vaak zittend werk doen en veel in één houding achter de laptop zitten en ook veel stress of werkdruk ervaren.

Welke leeftijd?

Stoelyoga is voor mensen voor alle leeftijden goed. In mijn reguliere yogagroepen zijn deelnemers van 80 jaar en ouder die, doordat zij al hun hele leven bewegen en (bijvoorbeeld) yoga hebben gedaan, prima mee kunnen doen met een reguliere les.

Ook zijn er mensen die jonger zijn dan 30, die door een ziekte, operatie of blessure blij zijn dat ze toch kunnen blijven bewegen door de stoelyoga. En er zijn mensen van 60 plus die nog nooit yoga of een andere bewegingsvorm hebben gedaan en die door het vele zitten op hun werk kiezen voor een stoelyoga. Dit doen zij dan om bekend te raken met yoga en de soort oefeningen die daarbij horen. Maar ook om blessures te voorkomen door eerst wat kracht en soepelheid op te willen bouwen, voordat zij met een reguliere yoga of andere bewegingsvorm verder gaan. Vaak blijven zij ook deelnemen aan de stoelyoga omdat zij daar ook de effecten van de yoga ervaren.

Wat doet stoelyoga voor je?

Een stoelyogales richt zich op het soepeler en krachtiger maken en houden van spieren en gewrichten en de doorbloeding in je lichaam te verbeteren. Een betere doorbloeding betekent een betere doorstroming van voedingsstoffen naar je lichaamsdelen die dat nodig hebben en afvoer van afvalstoffen.

Stoelyoga richt zich net zoals andere yogavormen ook op het leren loslaten van lichamelijke en mentale spanning en het vergroten van je concentratie. Het maakt je bewust van je lichaam en je leert signalen als stress, pijn en vermoeidheid beter te herkennen. Je leert ook je eigen mogelijkheden te herkennen en accepteren en daar naar te handelen in de yogales en daarbuiten.

De stoelyoga docent kijkt met je mee naar je mogelijkheden en helpt je deze te ontdekken, te benutten en te respecteren tijdens de oefeningen. Het is fijn en nuttig om zo te ontdekken wat je wel kunt en te respecteren dat er ook dingen zijn die je niet, nog niet of niet meer kunt.

Hoewel je in alle yogalessen voor jezelf oefent en je geen prestaties hoeft te leveren, is mijn ervaring dat mensen het ook fijn vinden om samen te oefenen. Dat geldt voor reguliere yogalessen en dus ook voor stoelyoga.

Ontspannen en genieten staan voorop in de stoelyoga, ook weer net als in de reguliere yogalessen. Doordat je ontspanning zoekt en vindt in de oefeningen, kun je je beter ontspannen en merk je eerder positieve effecten van de yoga.

Belangrijk is dat het bij stoelyoga, net als in reguliere yogalessen, niet gaat om het leveren van een bepaalde prestatie. Je oefent vanuit je eigen mogelijkheden en ook kleine bewegingen verbeteren je lichamelijke en mentale gezondheid, zeker als je regelmatig oefent.

Meer informatie?

Mijn yogalessen noem ik Toegankelijke yogalessen, omdat ze een mix zijn van stoelyoga en oefeningen op de mat, zoals in het begin van deze blog uitgelegd. Ik pas de oefeningen aan de mogelijkheden van de deelnemers aan en ik denk graag met je mee wat voor jou de beste manier is om te oefenen.

Zodra je wat meer ervaring hebt, weet je welke oefeningen je zittend op een stoel wilt doen, welke staand met of zonder ondersteuning van de stoel en welke zittend of liggend op de mat. Dit kan ook per keer verschillen, de ene dag kun je andere dingen dan de andere. J zult merken dat je al snel het positieve effect van de yoga zult merken, zowel de lichamelijke als mentale.

Als je eens een les wilt meemaken, neem dan contact met mij op via de mail: gertine.fornerod@gmail.com. Ik maak dan een belafspraak met je waar je al je vragen over mijn toegankelijke yoga kan stellen. En wil je het ook ervaren: de proefles is gratis.

Bron: voor deze blog heb ik gebruik gemaakt van: Paula Jap Tjong, Stoelyoga voor iedereen (deel 1), Stoelyoga Nederland en Vlaanderen, 2024.